Britse Hooggerechtshof: schorsing parlement is onwettig, nietig en zonder rechtsgevolg

Aan duidelijkheid liet het niets te wensen over. De elf rechters van het Britste Hooggerechtshof (de Supreme Court) waren unaniem in hun oordeel over de schorsing (‘prorogation‘) van het Britste parlement: ‘unlawful, void and of no effect‘.

De uitspraak van het Hooggerechtshof is in veel opzichten een unicum. Niet in de laatste plaats vanwege de context ervan. De schorsing van het parlement door de regering Johnson wordt door velen gezien als een poging om het parlement buiten spel te zetten in de opmaat naar een (no-deal) Brexit.

De eerste rechtsvraag die het Hooggerechtshof moest beantwoorden was die van zijn eigen bevoegdheid. Het Hooggerechtshof beoordeelde die vraag bevestigend omdat de bevoegdheid van premier Johnson om het parlement te schorsen, een afgeleide was van de bevoegdheden van de Troon. Daarmee volgde het de lijn van het Schotse Hooggerechtshof, dat eerder in gelijke zin had geoordeeld.

Het Hooggerechtshof overwoog vervolgens dat er sprake was van een ongebruikelijk schorsing van het parlement (‘not a normal prorogation‘). En hoewel het Hooggerechtshof bij herhaling duidelijk maakte dat het uitdrukkelijk géén oordeel gaf over Brexit zelf, was de naderende Brexit datum van 31 oktober 2019 wel degelijk zeer bepalend voor het oordeel over de toelaatbaarheid van de schorsing van het parlement in het licht van die naderende datum. ‘It prevented parliament form carrying out its constitutional role for five out of a possible eight weeks between the end of the summer recess and exit day on 31 October” aldus het Hooggerechtshof. “The court is bound to conclude, therefore, that the decision to advise Her Majesty to prorogue parliament was unlawful because it had the effect of frustrating or preventing the ability of parliament to carry out its constitutional functions without reasonable justification.”

“The prorogation was also void and of no effect. Parliament has not been prorogued.”

Het Hooggerechtshof oordeel daarom dat het advies van premier Johnson aan Hare Majesteit de Queen om het parlement te schorsen onwettig en nietig was. Als gevolg daarvan gold hetzelfde ook voor alle daaropvolgende stappen in het proces dat tot schorsing van het parlement leidde. Om ieder misverstand daarover te voorkomen, zette de voorzitter van het Hooggerechtshof, Lady Hale de uitspraak kracht bij met een beeldspraak: “This means that when the royal commissioners walked into the House of Lords [to prorogue parliament] it was as if they walked in with a blank sheet of paper.”

De politieke consequenties deze uitspraak van het Hooggerechtshof zullen in de komende tijd blijken. De roemruchte voorzitter van het John Bercow liet de verzamelde pers weten dat hij onmiddellijk voorbereidingen laat treffen voor de “resumption” van de zittingen van het parlement, niet voor de “recall“, want de ‘prorogation, was unlawful and void.”