Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie

Per 1 januari 2020 zal de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (hierna: Wamca) in werking treden.^[1] Het wetsvoorstel voor deze wet gaat terug tot 15 november 2016. Toen zag men al in dat er de mogelijkheid zou moeten bestaan van een collectieve actie in geval van massaschade, in het bijzonder een vordering tot schadevergoeding. De wet is nu eindelijk officieel van de grond, met alle gevolgen van dien. In dit artikel wordt de Wamca inhoudelijk onder de loep genomen en in dat kader zullen de belangrijkste wijzigingen en gevolgen van het intreden van de Wamca worden besproken.

 De situatie tot 1 januari 2020

De wet zal binnenkort in werking treden maar we zijn tot die tijd gebonden aan de huidige wetgeving. De nieuwe wet zal zien op gevallen van massaschade. Hier kunnen bijvoorbeeld woekerpolissen of gebrekkige medicijnen onder worden verstaan. Dit zijn dus zaken waarin door veel gedupeerden schade wordt geleden.

Er bestaat al huidige wetgeving in het kader van collectieve acties. De Wet collectieve actie regelt dat belangenorganisaties voor een groep gedupeerden een procedure aanhangig kunnen maken bij de rechter. Er kan in een dergelijke situatie door de belangenorganisatie een verklaring van recht gevorderd worden. Als deze vordering wordt toegewezen dan staat vast dat de wederpartij aansprakelijk is en de rechter kan een verbod of gebod opleggen aan de aansprakelijk gestelde partij. Het is echter in de huidige situatie niet mogelijk schadevergoeding te vorderen en de rechter kan de schadeveroorzakers hier dus ook niet voor veroordelen. Gedupeerden moeten dan individueel naar de rechter om schadevergoeding te vorderen. Het nadeel hiervan is dat deze schadeveroorzakers niet zonder slag of stoot de schadevergoeding zullen betalen. Er is dan een procedure bij de rechter nodig om schadevergoeding te kunnen eisen.^[2] Een individuele gedupeerde heeft vaak niet de tijd om een lange procedure aan te gaan, laat staan de financiële middelen die met een civiele procedure gepaard gaan.

Er bestaat ook al huidige wetgeving in het kader van massaschade. De wet collectieve afwikkeling massaschade regelt dat een belangenorganisatie voor een groep gedupeerden een schikking kan treffen met de schadeveroorzakers. Een belangenorganisatie kan dan in een procedure aan de rechtbank verzoeken om de schikking voor alle gedupeerden verbindend te verklaren. Het gaat hier echter om een schikking. Schadeveroorzakers kunnen weigeren mee te werken aan een schikking en dan moeten individuele gedupeerden dus alsnog zelf een procedure bij de rechter aanhangig maken om daadwerkelijk de schade vergoed te krijgen.^[3]

 De situatie vanaf 1 januari 2020

Bovenstaande moeilijkheden worden door de nieuwe wetgeving hopelijk verholpen. Het gaat in dit soort zaken vaak niet om weinig schade maar juist om heel veel schade. Gedupeerden hebben dan een extra groot belang bij een goede afwikkeling van massaschade. Daarvoor is de Wamca in het leven geroepen. De wet zal deel uit gaan maken van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering als Titel 14A, genaamd Rechtspleging in zaken betreffende een collectieve actie en collectieve schadeafwikkeling.

Het grootste voordeel van de Wamca is dat de rechter nu bevoegd is om vast te stellen of de schadeveroorzaker aansprakelijk is en welke schadevergoeding betaalt moet worden. De rechter zal hiervoor één belangenorganisatie aanwijzen als Exclusieve Belangenbehartiger. Deze partij zal opkomen voor alle gedupeerden. Met deze gang van zaken worden de individuele procedures dus omzeild en kan alles gelijk in één procedure geregeld worden. Dit bespaard met name veel tijd en geld.

Een ander groot voordeel is dat de optie van schikking opeens veel aantrekkelijker wordt. Schadeveroorzakers kunnen namelijk door de rechter in de hoofdzaak worden veroordeeld tot schadevergoeding. Dit is vaak een stuk minder gunstig en daarom zal de schadeveroorzakende partij veel sneller instemmen met een schikking. Anders moeten ze namelijk de procedure volgen, wat geld en tijd kost, en afwachten wat de schadevergoeding is die ze moeten betalen.^[4]

Een logisch gevolg hiervan zou zijn dat massaschadezaken veel sneller zullen worden afgedaan omdat niet veel zaken meer een volledige procedure zullen doorlopen. Dit is een voordeel voor zowel de schadeveroorzakers als de gedupeerden. Voor schadeveroorzakers is het een voordeel omdat ze nu maar één zaak hoeven te behandelen en veel sneller klaar zijn met alle schadeclaims. Normaliter krijgen ze namelijk allerlei individuele processen om de oren waar ze niet op zitten te wachten. Voor gedupeerden is het een voordeel omdat zij gelijk duidelijkheid hebben in de hoofdzaak en niet zelf in een aparte rechtszaak de schadevergoeding hoeven te vorderen.

Conclusie

De nieuwe wetgeving lijkt al met al een positieve aanvulling op het bestaande recht inzake massaschade en collectieve acties waar met name gedupeerden in de toekomst de vruchten van zullen plukken.^[5]